...i fizike

Njutnovi zakoni



Prvi i drugi zakon na latinskom jeziku. Njutnova Principia matematica, izdanje 1687. godine.
Njutonovi zakoni su skup od tri osnovna zakona klasične fizike. Oni opisuju vezu između kretanja tela i sila koje deluju na telo i prvi ih je predstavio Isak Njutn. Objavljeni su u knjizi „Philosophiae Naturalis Principia matematica“ (u slobodnom prevodu Matematičke osnove fizike) iz 1687. godine. Ovi zakoni čine temelje klasične mehanike. Njutn ih je koristio da opiše primećene rezultate opita u vezi kretanja tela.
 

Prvi zakon: Zakon inercije
U originalu, na latinskom, ga je Njutn zapisao:
Lex I:
Corpus omne perseverare in statu suo quiescendi vel movendi uniformiter in directum, nisi quatenus a viribus impressis cogitur statum illum mutare.
Telo ostaje u stanju mirovanja ili se kreće konstantnom brzinom ako na njega ne deluje nijedna sila, odnosno je rezultantna suma svih sila na telo takva da se sile potiru.

Ovaj zakon opisuje princip inercije i može se iskazati u drugačije. Telo na koje ne deluju sile ima težnju da nastavi kretanje istim smerom i brzinom.
Drugi zakon: Zakon sile
Ovaj zakon je Njutn napisao ovim rečima, na latinskom:
Lex II:
Mutationem motus proportionalem esse vi motrici impressae, et fieri secundum lineam rectam qua vis illa imprimitur.
Ovaj zakon opisuje činjenicu da je promena kretanja (što je ubrzanje) nekog tela moguća jedino dejstvom sile i povezuje silu koja deluje na telo sa masom tela i ubrzanjem kojem je telo izloženo.
Veličina sile na neko telo upravo je srazmerna ubrzanju i masi tog tela. Smer sile ima isti smer kao i ubrzanje.

gde je F sila, m masa, a ubrzanje.
Treći zakon: Zakon akcije i reakcije
Tekst zakona kako je Njutn zapisao na latinskom je
Lex III:
Actioni contrariam semper et æqualem esse reactionem: sive corporum duorum actiones in se mutuo semper esse æquales et in partes contrarias dirigi.
Za svaku akciju na neko telo postoji i reakcija. Reakcija je iste veličine ali suprotnog smera.
 

Ovi zakoni su važeći samo u klasičnoj mehanici, gde je brzina mnogo manja od brzine svetlosti a masa tela puno veća nego je veličina atomskih delova (elektron, proton, neutron). U slučaju izuzetno velikih brzina, uporedivih sa brzinom svetlosti, ili izuzetno malih masa, uporedivih sa masom atoma, pojavljuju se drugi efekti koji se precizno opisuju zakonima kvantne mehanike. Iz zakona kvantne mehanike se dobijaju Njutnovi zakoni tako što se aproksimira da su brzine beskonačno male spram brzine svetlosti.
 

 

 

J.B.